- Κουκουζέλης, Ιωάννης
- (12oς αι.). Εκκλησιαστικός μουσικός. Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους μουσικούς της βυζαντινής εποχής. Καταγόταν από το Δυρράχιο και έμεινε ορφανός από πατέρα σε πολύ μικρή ηλικία. Φοίτησε στην αυτοκρατορική σχολή της Κωνσταντινούπολης, όπου διακρίθηκε για την πρόοδό του. Εξαιτίας της λαμπρής φωνής και της μουσικής μόρφωσής του, έγινε άριστος μουσικός και διορίστηκε αρχιμουσικός στα ανάκτορα. Ο Κ. απολάμβανε την προστασία του αυτοκράτορα Αλέξιου Α’ του Κομνηνού. Επειδή όμως αρνήθηκε να παντρευτεί με την κόρη ενός αυλικού, όπως επιθυμούσε ο αυτοκράτορας, έφυγε κρυφά από την Κωνσταντινούπολη και πήγε στο Άγιον Όρος, όπου προσελήφθη ως βοσκός των τράγων της μονής της Μεγίστης Λαύρας. Προδόθηκε από τη μελωδία και την εξαιρετική λαμπρότητα της φωνής του, αλλά τελικά πήρε τη συγκατάθεση του αυτοκράτορα να μονάσει και πέρασε την υπόλοιπη ζωή του μελετώντας τα παλιά κείμενα της μουσικής, μελοποιώντας και συγγράφοντας θεωρητικές μελέτες της μουσικής. Η εκκλησία τον ανακήρυξε άγιο και τιμά τη μνήμη του την 1η Οκτωβρίου. Το έργο του Κ. αποτελεί σταθμό στην ιστορία της βυζαντινής μουσικής, γιατί ανανέωσε τα μελωδικά σχήματα της παράδοσης και υπήρξε εισηγητής νέων μουσικών σημείων. Ο Κ. μελοποίησε πολλά εκκλησιαστικά μέλη σε όλα τα είδη και κατέγραψε, επίσης, θεωρητικά έργα.
Dictionary of Greek. 2013.